ԶՈՎՈՒՆԻՈՒՄ 200 ՀԱ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀՈՂԵՐ ՉԵՆ ՄՇԱԿՎՈՒՄ

Կոտայքի մարզի (նախկինում` Նաիրիի շրջան) Զովունի համայնքը, որը 1965 թվականին հիմնադրել են Ապարանի շրջանի նույնանուն գյուղի 1040 բնակիչները (132 տնտեսություն)` Հրազդան գետի աջ ափին է` մարզկենտրոնից 54 կմ հարավ-արևմուտք: Գյուղի այսօրվա 1073 տնտեսության (6000 բնակիչ) կորիզը նախկին զովունեցիների սերունդներն են: ՈՒնի միջնակարգ դպրոց, մշակույթի մեծ տուն, արվեստի դպրոց, գրադարան, մանկապարտեզ, բուժկայան: Բնակիչները, բոլոր հայ գյուղաբնակների պես, պարզ, մարդամոտ, հյուրասեր լինելուց բացի, իրենց աշխատանքին նվիրված պատվախնդիր, ավանդապաշտ մարդիկ են: Խորհրդային տարիներին խաղողապտղաբուծական տնտեսությունը զբաղվել է նաև անասնապահությամբ:
«Իսկ գյուղատնտեսության ո՞ր ճյուղերն են զարգացած այսօր գյուղում, կամ ինչո՞վ է զբաղվում Զովունիի բնակչությունը»,- մեր այս և մյուս հարցերին պատասխանում է համայնքի գլխավոր մասնագետ ԱՐՇԱԿ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԸ:
-Տնտեսության հիմնական ճյուղերը ներկայումս անասնապահությունն ու պտղաբուծությունն են: Խորհրդային տարիներին մեկ հա-ից 42 ց գինեհումք տվող խաղողի 400 հա այգետարածքների 50 տոկոսն այսօր զբաղեցնում են հիմնականում ծիրանի այգիներն ու ցորենի ցանքատարածքները, մնացած 50 տոկոսը բարձիթողի վիճակում է` ոռոգման ջրի բարձր սակագնի և խաղողի մթերման ցածր գների պատճառով,- նշում է պարոն Պետրոսյանը։- Եթե ոռոգման ջրի (մատակարարը Արզնի-Շամիրամ ջրատարն է) վարձավճարի հարցը լուծվի, նշված տարածքները համայնքային համապատասխան ծրագրով աստիճանաբար կլրացվեն պտղատու տարբեր ծառատեսակներով: Այսօր գյուղացու առաջին մտահոգությունը ոռոգման ջրի տարեցտարի աճող սակագնի հարցն է և դրա հետ սերտորեն կապված չջրվող տարածքների խնդիրը, որի լուծումը զովունեցուն առավել ամուր կկապի հողին:
-Ոռոգման ջրի հարցի լուծման համար դիմել ե՞ք համապատասխան գերատեսչություններին:
-Ոռոգման ջրի սակագինը, որի մեկ խմ-ն վերջին երկու տարում 8 դրամից հասել է մինչև 11 դրամի, նվազեցնելու կամ որևէ ձևով փոխզիջման գնալու վերաբերյալ բազմիցս դիմել ենք մարզպետարանին` մեր ձայնը ՀՀ կառավարությանը հասցնելու համար, մնացել է սակայն անարձագանք: Օրինակ, ցորենի ցանքի համար, որը մինչև բերքահավաք ոռոգվում է երեք անգամ, յուրաքանչուր գյուղացի վճարում է տարեկան 80-100 հազար դրամ: Նշեմ, որ ցորենի մեկ հա-ից ստացվում է 2-3 տոննա բերք, որի արժեքը մինչև 300 հազար դրամ է: Եթե դրան գումարենք սերմնանյութի, հողի հարկի, վարի, ցանքի և կուլտիվացիայի գինը, ապա ստացված ինքնարժեքը կկազմի համարյա այն գումարը, որը գյուղացին ծախսել էր ցանքսի սկզբին: Իսկ ո՞ւր կմնա չարչարանքը: Էլ չեմ ասում այգետարածքի մասին, որի յուրաքանչուր ոռոգման համար ամենաքիչը 30-40 հազար դրամ է ծախսում հողատերը: Միայն տնամերձ հողամասերի տարեկան 7-12 հազար դրամի հասնող ջրի վարձն է ժամանակին վճարում գյուղացին, քանի որ դրանից ստացված եկամուտը զգալիորեն գերազանցում է մյուսներին:
-Բոլոր հողերը սեփականաշնորհվա՞ծ են:
-Կան շուրջ 200 հա համայնքային սեփականություն համարվող պահուստային հողեր, որոնք հետագայում, սահմանված կարգով, կիրացվեն աճուրդային եղանակով` ՀՀ բնակչությանը:
-Քանի՞ գլուխ խոշոր եղջերավոր կենդանի կա անասնապահական տնտեսություններում, և ինչպե՞ս է իրացվում ստացված կաթնահումքը: Կաթնավերամշակման ձեռնարկություններ ունի՞ գյուղը:
-Գյուղի անասնապահական փոքր տնտեսությունների պատրաստած կաթնամթերքի մեծ մասը մինչև վերջին տարիները սպառվում էր մայրաքաղաքում: Սակայն արդեն լրիվ հզորությամբ գործող «Նորմա-կաթ» և «Անի» կաթնավերամշակման ձեռնարկությունները համարյա ամբողջությամբ հավաքում, գնում են գյուղի շուրջ 3000 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասունների կաթը` զգալիորեն թեթևացնելով նրա տնտեսության կարևոր հոգսերից մեկը: Հումքի որակական ցուցանիշներից ելնելով, ձեռնարկությունները մեկ լիտր կաթի համար վճարում են 200-250 դրամ:
-Ո՞րտեղ է աշխատում և ազատ ժամերին ինչո՞վ է զբաղվում գյուղի երիտասարդությունը:
-Լինելով երևանամերձ` գյուղի երիտասարդությունը լրացնում է հիմնականում նրա շինարարական, վերամշակման, սննդի, սպասարկման և առևտրական կազմակերպությունների աշխատուժը, մի հատվածն էլ համալրում է բուհերում սովորողների թիվը: Գյուղի երիտասարդության ներուժն ակտիվացնող, հասարակության ժամանցը լրացնող, եվրոպական չափորոշիչներով կահավորված մշակույթի տանը գործում են սպորտային տարատեսակ խմբեր, երգի, պարի համույթներ: Զովունին ունի 15-28 տարեկան շուրջ 50 անվանի մարզիկ, որոնք միջազգային մրցույթներում արժանացել են ոսկե, արծաթե և բրոնզե մեդալների: Վերջերս պատանիների բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը նվաճեց 15-ամյա զովունեցի Կորյուն Սողոմոնյանը:
-Ի՞նչ խնդիրներ կան, որոնց լուծումով համայնքային կյանքը կբարելավվի:
-Դեռևս չլուծված է մնում գյուղի խմելու ջրի և վթարային վիճակում գտնվող դպրոցի հիմնավերանորոգման խնդիրը: Այն լուծելու համար բազմիցս դիմել ենք ՀՀ կրթության և գիտության նախարարություն` մնալով սակայն ձեռնունայն: Այս պահին ՀՀ կառավարության օժանդակությամբ սկսվել է մանկապարտեզի շենքի նորոգումը, որի շինարարության մեջ համայնքային ներդրումը 30 տոկոս է: Առավել քան վթարային համարվող դպրոցը, որտեղ այսօր սովորում է 682 աշակերտ, արդեն երրորդ անգամ իր ընթացիկ ծրագրերի հաշվին խոստանում է նորոգել ՀՀ քաղաքաշինության նախարարությունը, որը սակայն այդպես էլ չի իրագործում:
-Համայնքային նշանակության ինչպիսի՞ ծրագրեր են իրականացվել գյուղում վերջին երկու տարիներին:
-Սոցներդրումների ծրագրի շրջանակներում 2008 թվականին հիմնանորոգվել է գյուղի մշակույթի տունը, որը, գյուղի գլխավոր կառույցներից մեկը լինելով, նրա կենտրոնատեղին է: Համայնքային «Բարեկարգման» ամենամյա ծրագրի շրջանակներում 2003 թվականից սկսած շուրջ 10 մլն դրամի շրջանակներում Զովունիում տարեկան կառուցվում է մինչև 4500 քառակուսի մետր նոր ճանապարհ, գազիֆիկացվում` առանձնատներ: Մոտ 6 մլն դրամի միջոցներով էլ վերանորոգվում, ասֆալտապատվում են գյուղի հին փողոցները:
Թող զարմանալի չհնչի, բայց գյուղից արտագաղթ համարյա չկա, որովհետև զովունեցին միշտ մայրաքաղաքում և հարակից մեծ բնակավայրերում փնտրում-գտնում է աշխատանք, կառուցում նոր, բարեշեն տուն` փորձելով ամուր մնալ և տեր կանգնել իր հայրենի հողին:
Զրուցեց Հասմիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ